Nikephoros Phokas sinh vào khoảng năm 912 và thuộc về một gia tộc xứ Cappadocia đã sản sinh ra một vài danh tướng lẫy lừng, trong đó có cha của Nikephoros Bardas Phokas, anh trai Leon Phokas, và ông nội Nikephoros Phokas Già, đều từng giữ chức Tổng chỉ huy các đạo quân (domestikos tōn scholōn). Mẹ ông không rõ họ tên, là một thành viên của một danh gia vọng tộc Maleinoi gốc gác Anatolia.

Nikephoros gia nhập quân đội hồi còn trẻ tuổi. Ông được bổ nhiệm làm thống đốc quân sự của thema Anatolikon vào năm 945 dưới thời Hoàng đế Konstantinos VII. Khi phụ thân bị thương trong trận chiến năm 953, Nikephoros được thăng làm chỉ huy tối cao trên biên giới phía đông. Trong cuộc chiến tranh với vương triều Abbas dưới thời Al-Muti, Nikephoros hứng chịu thất bại thảm khốc vào năm 954, kể từ đó ông dần phục hồi trong những năm sau qua chiến thắng ở Syria, bắt đầu vào năm 957. Từ sau khi Hoàng đế Romanos II lên ngôi vào năm 959, Nikephoros và em trai Leon phụ trách thống lĩnh các đạo quân miền tây và miền đông. Năm 960, 27.000 lính chèo thuyền và thủy binh được tập hợp thành một hạm đội 308 tàu chở 50.000 quân.[1][2] Nhờ sự tiến cử của viên đại thần có thế lực trong triều là Joseph Bringas, Nikephoros được giao phó dẫn đầu đoàn quân viễn chinh thảo phạt Tiểu vương quốc Kríti của người Saracen. Sau chín tháng bao vây, Nikephoros chọc thủng thành Chandax và giành lấy quyền kiểm soát toàn bộ hòn đảo này từ tay người Hồi giáo vào năm 961. Khi trở về Constantinopolis, ông đã bị từ chối cử hành lễ ăn mừng chiến thắng đầy vinh dự theo như thông lệ, mà chỉ được phép đón nhận màn tung hô trong Hippodrome.[3]

Nikephoros sớm quay trở lại phía đông với một đạo quân lớn và được trang bị tốt hơn hẳn. Trong các chiến dịch năm 962-963, ông đã sử dụng một chiến lược tuyệt vời để chinh phục các thành phố vùng Cilicia và tiến quân vào Syria. Tại đây, ông chiếm được Aleppo, thông đồng với đứa cháu Ioannes Tzimiskes, nhưng họ đã không giữ được nó mãi. Chính trong những chiến dịch này mà ông nhận được sự trầm tỉnh, "Cái chết nhợt nhạt của người Saracen". Quãng thời gian đánh thành Aleppo, quân đội Đông La Mã đã sở hữu chiến lợi phẩm gồm 390.000 đồng dinar bạc, 2.000 con lạc đà và 1.400 con la.